Hazır Mamanın Miktarı Ne Olmalı? Ne kadar verilmeli?

Hazır mamayla beslenmede anne sütünün aksine mamanın yapısı hiç değişmez ama bebek anlaşılır bir şekilde daha fazla yeme ihtiyacı duyar.

Doğumdan 3 haftaya kadar:

Her 3 saatte bir 85 ml.

36 hafta:

Her 3 saatte bir 115 ml.

6-12 hafta:

Her 4 saatte bir 115 ilâ 170 ml. (genelde 3 ay itibarıyla 170 ml.’de sabitlenir.)

3-6 ay:

Her 4 saatte bir 225 ml.’ye çıkar.

Yakın zaman önce, emziren ve işe geri dönmeyi planlayan bir anne olan Feride’yi ziyaret ettim. Sekiz farklı beslenme sistemi vardı ve küçük Fatma’sı bunların hepsini reddetmişti. “Ya ağzını kapatıyor ya da bunları ağzında çevirip duruyor,” diye dert yandı Feride, “ve her beslenme bir kâbusa dönüşüyor.” Ortalama olarak bebeğini günde sekiz kez beslemesi gerektiğini hesaplayınca bunun epeyce bir kâbus edeceğini düşündüm. Dolayısıyla ona şöyle dedim: “Göğsüne iyice bir bakayım, sonra da alışverişe gidelim.” Ve öyle de yaptık. Feride’nin meme ucuna en çok benzeyen biberon emziğini bulduk. Ondan sonraki birkaç gün zarfında Fatma annesine yine biraz zor zamanlar yaşattı ama onu annenin meme ucuna benzeyen bir emziğe alıştırmak diğer sekizine alıştırmaktan kesinlikle daha kolaydı.

Biberon ve emzik alışverişi yaparken, başlık takma sistemi yaygın olan kombinasyonları alın ki gerektiğinde değiştirebilesiniz. Göze çok hoş görünen ve her türlü şahane vaatlerde bulunan “tıpkı anne göğsü gibi,” “doğal eğim,” “gazı önler” birkaç sistem gördüm. Reklamlara temkinli yaklaşın ve bebeğinizin işini en iyi hangisinin gördüğüne bakın.

İlk kez beslerken nazik davranın. Bebeğinizin ağzına ilk kez bir biberon emziği koyarken, dudaklarına emzikle hafifçe dokunun ve bebeğiniz ağzını açarak cevap verinceye dek bekleyin. Sonra emziği kavrarken nazikçe ağzının içine kaydırın. Asla biberonu bebeğinizin ağzına zorla sokmayın.

Beslenme şeklinizi emziren bir anneninkiyle kıyaslamayın. Hazır mama anne sütüne göre daha yavaş sindirilir; bunun anlamı, hazır mamayla beslenen bebeklerin genelde, üç değil de dört saat arayla beslenebilecekleridir.

Üçüncü Seçenek: Hem Meme Hem Mama

Anne sütü ve hazır mama konusundaki tarafsızlığım bir yana, ailelere her zaman birazcık anne sütünün hiç olmamasından daha iyi olduğunu söylüyorum. Bazı anneler, özellikle de emzirmeyi destekleyen ve beslenmenin ya hep ya hiç meselesi olduğuna inanan doktorlara veya kuruluşlara danışmış olanlar bunu duyduklarında şok oluyorlar.

“Gerçekten ikisini birden yapabilir miyim?” diye soruyorlar. “Bebeğimi hem emzirip hem biberon vermem mümkün mü?” Benim cevabım hep “Elbette” oluyor. “İkisi”nden kastımın bir bebeğe hem anne sütü hem de hazır mama verilebilmesi veya hem biberondan hem de göğüsten yalnızca anne sütü verilmesi olduğunu da açıklıyorum.

Meme Uçlarını Karıştırma Efsanesi

Bebeklerin hem göğüsten hem de biberondan beslenmemeleri gerektiğinin bir nedeni olarak “meme uçlarını karıştırma” hakkında çok fazla şey söylenmiştir. Ben bunun bir efsane olduğuna inanıyorum. Bebeğin aklını karıştırabilecek olan akıştır ve bu da kolayca çözülebilir. Memedeki bir bebek biberonla beslenen bir bebekten farklı dil kaslarını kullanır. Ayrıca, emzirilen bir bebek emme şeklini değiştirerek aldığı süt miktarını ayarlayabilir ama biberonda bebeğin değil yerçekiminin kontrol ettiği sürekli bir akış vardır. Eğer bir bebek biberondayken tıkanırsa Haberman gibi bir biberon kullanmak en iyisidir zira bu biberon sadece güçlü emildiğinde sütün gelmesine olanak tanır.

Evet, bazı anneler daha en başından tercihlerinden emindir. Hamileyken muazzam şekilde araştırma yapmış olan Gözde, Pınar’a hazır mama verme kararından yüzde 100 emindi o kadar emindi ki, kadın doğum doktorundan sütünü derhal kurutması için kendisine hormon iğnesi vermesini istemişti. Öte yandan Aynur, emzirme konusunda aynı ölçüde kararlıydı.

Ama ya arada kalan anneler?

Bazıları, ilk birkaç gün boyunca sınırlı süt miktarı nedeniyle hazır mama takviyesi yapmak zorunda kalıyor. Diğerleri en başından itibaren hem biberonla hem göğüsle beslemeyi tercih ediyorlar çünkü kendi hayatlarını kısıtlamak istemiyorlar. Üçüncü bir grup bir yöntemle başlıyor ve daha sonra fikrini değiştiriyor. Bunların arasında, çoğu anne önce emziriyor ve sonra hazır mamayı ekliyor; ama ister inanın ister inanmayın, bazen bunun tam tersi de oluyor.

Bebek üç haftalıktan küçükse, memeden beslenirken biberonu almasını ya da bunun tersini yapmasını sağlamak ve bebeğin ikisinden birden beslenmeyi sürdürmesi nispeten kolaydır. Ancak üç haftadan sonra, değişim anne ve bebek açısından çok zor olabilir. Bu nedenle, eğer bebeğinize sadece meme verme konusunda en ufak bir kararsızlık yaşıyorsanız, o uygun zaman aralığını hatırlayın ve ne kadar erken harekete geçerseniz o kadar iyi olacağını unutmayın.

Annelerin iki dünyanın en iyi yanlarını tercih ettikleri bazı örneklere bakalım.

Ayşe ek bir beslenmeye ihtiyaç duydu. Özellikle anne sezaryen olmuşsa, bebeğine hayatın ilk günlerinde ihtiyacı olan sütü üretemeyebilir. Doğum sonrasında tipik olarak verilen bir damla morfin, bedeni durdurur. Bu sırada anne, sütünün geldiğini fark etmeyebilir. Bir bebeğin annesinin memesini emdiği, takip eden haftalarda ise ciddi sıvı kaybı yaşadığı, hatta yetersiz beslenmeden ötürü hayatını kaybettiği trajik durumlarda yaşanan budur. Bebek emiyordur ama dışarı çıkan hiçbir şey yoktur ve anne bunun farkında değildir. Bebeğin çişini ve kakasını kontrol etmek ve bebeği haftada bir tartmak da işte bunun için çok önemlidir.

Ne yazık ki;

Pek çok anne, sütünün aşağı inmesinin bir haftaya kadar uzayabileceği gerçeğinden habersizdir. Bu nedenle, bebek ne kadar iyi yerleştirilmiş veya memeyi ne kadar sıkı kavramış olursa olsun, eğer anne süt yapmıyorsa, bebek gelişemeyecektir. Hastanede, hemşire gelip de annenin bebeğine glikozlu su veya hazır mama takviyesi vermesi gerektiği bilgisini verdiğinde, anne karşı çıkabilir: “Bebeğime hazır mama vermek yok!” Ek gıdanın anne sütünü “bozacağını” duymuştur. Gerçek şu ki bazen mama vermek gerekebilir, bu dünyanın sonu değildir.

Hazır mamaya başlandığında bile annelere bebeklerini yine de göğüslerine koymalarını söylüyorum çünkü emme hareketi, annenin süt veren sinüslerinin harekete geçmesine yardımcı olur ki bu göğüs pompasının beceremediği bir şeydir. Bebeğin emzirilmesi beyne süt üretme mesajı gönderirken, mekanik bir Pompa sadece sütün depolandığı alveolleri boşaltır. Bu nedenle, hazır mama verirken süt akışınızı sağlamak için iki saatte bir göğüslerinizi sağmaya da devam edin. Örneğin sezaryenle ikiz erkek bebek dünyaya getirmiş olan Ayşe’nin ilk üç gün sütü olmamıştı. Bebeklerin kan şekeri seviyeleri düşük olduğundan hemen hazır mama verdik. Ayşe yine de bebekleri göğsüne koyuyordu her iki saatte bir yirmi dakika ama sonunda oğlanları 30 mI. mamayla da tam olarak doyuruyorduk.

Beslenmeden sonra anne sütünü sağıyordu ve ondan bir saat sonra tekrar sağıyordu. Dördüncü günde Ayşe’nin sütü gelmeye başladı ve bebeklere 30 mI. yerine sadece 15 ml mama verdik. Yanılgıya düşmeyin: Bu anne için çok yorucu bir şey… Pompayla sağdığı üçüncü günün akşamında Ayşe’nin göğüs pompasını odanın öbür ucuna kelimenin tam anlamıyla atmasına şaşmamak gerek… Ayşe o çözülmeyi yaşarken baba ile ben biraz geride durduk ve sonra hayat kaldığı yerden devam etti. Ancak, beşinci gün itibarıyla ikizler tamamen anne sütüne geçmişti.

Ceyda:

Emzirmek istemedi ama bebeğinin anne sütü almasını istedi. Daha önce söz ettiğim gibi, bedenleriyle özellikle de göğüsleriyle ilgili hisleri nedeniyle bazı anneler emzirme fikrini reddeder ama bunun bebeğin sağlığı açısından yararlarının da farkındadır. Örneğin Ceyda, sırf sütünün gelmesini sağlamak için bebeğini sadece ilk birkaç gün emzirdi. Ondan sonra bebeği yaklaşık bir aylık olana kadar sütünü sağmaya devam etti ve o noktada da sütünün azalmaya başladığı açıkça belli oldu. Bir de tanıdığım bir taşıyıcı anne vardı; sütünü sağıp dondurup FedEx ile bebeği evlat edinen anneye gönderiyordu. Her iki durumda da tek başına pompayla sağma anne sütü üretimini beş haftadan daha uzun süre devam ettiremedi.

Aylin:

Ailedeki ahenk konusunda endişeliydi. Üçüncü çocuğuna hamileyken Aylin, tıpkı yedi yaşındaki Harun ile beş yaşındaki Akaysa’da olduğu gibi yeni bebeğini de emzirmeye karar vermişti. Steven hastanede memeyi kavrama konusunda bir sıkıntı yaşamamıştı ama Aylin eve geldiğinde çok bunalmıştı. Gün içinde Ahmet’i emzirmeye yetecek vakit yoktu dolayısıyla anne istemeye istemeye hazır mamaya geçti. Yaklaşık iki hafta sonra, son çare olarak beni aradı. Ahmet’in kız kardeşlerini emzirirken onlarla yaşadığı o aynı yakınlık hissini Ahmet ile de yaşamak istiyordu ama herkes ona bunun için çok geç olduğunu söylüyordu. Ayrıca, emzirmenin ailesinin hayatını ne kadar aksattığını zaten görmüştü. “Benim gerçekten istediğim,” diye içini döktü Aylin, “günde iki kez emzirmek sabahları uyandığında ve öbür çocuklar okuldan dönmeden önce öğlenleri…” Aylin’e göğüslerin mucizeyi olduğunu açıkladım bebeğe günde sadece iki kez meme verdiğinde, göğüslerin sadece o iki beslenmeye yetecek kadar süt yapar. Yeniden süt salgılamak göğüslerine süt gelmesini sağlamak için Aylin, Ahmet’i günde iki kez göğsüne koyarak ve günde altı kez göğüs pompasını kullanarak gerçekten de “göğüslerini canlandırmaya çalıştı.” Başta, her ne kadar Ahmet’i emzirse de, Aylin beslenme sonunda onu hazır mamayla tam olarak doyurmak durumunda kalıyordu. Beşinci gün itibarıyla Ahmet beslenmelerden sonra daha hoşnut görünüyordu ve Aylin pompayı kullanırken sütünün gerçekten de geri geldiğini görebiliyordu. Aylin’in durumunda, sütü geri geldikten sonra artık pompayla sağmasına gerek kalmadı. Sonunda, Aylin özlemini çektiği o yakın temasa kavuştu ama bunu ailenin geri kalanını olumsuz yönde etkilemeyecek bir şekilde başardı.

Dikkat:

İlayda geri dönüyor. Eğer bir kadın işe dönmeyi planlıyorsa, ya kendi sütünü sağıp saklamak ya da hazır mamaya başlamak zorundadır. Bazı kadınlar bir hafta öncesine kadar bekleyip günde bir veya iki kez beslenmeye biberonla hazır mama eklemeye başlıyor ama eğer bebek biberon almamışsa benim tavsiyem annenin işe dönmeye hazır olmasından üç hafta ön. ce buna başlanmasıdır. Örneğin büyük bir sanayi kompleksinde sekreter olarak çalışan ve evde oturmaya durumu el vermeyen İlayda’nın tercihi sabahları emzirmek, bebeğine gün boyunca hazır mama vermek ve işten eve dönünce yine emzirmek olmuştur. Gece beslenmesinde bebeğe biberonu hep eşi vermiştir.

Bir anne sadece kendisine daha fazla vakit ayırmak istediğinde veya seyahat etmek durumunda kaldığı zamanlarda da ortaya benzer senaryolar çıkıyor. Evden çalışan bir anne de diyelim ki bir ressam veya yazar sadece, bebeğe bakan başka birinin bazı beslenmeleri halletmesine olanak vermek için sütünü sağmak isteyebilir.

İPUCU:

Bebeğini nasıl beslemeyi seçmiş olursa olsun, yorgunluk, çalışan annenin en büyük düşmanıdır. İlk birkaç hafta içindeki aşırı yorgunluğu en aza indirmenin yollarından biri, işe bir Pazartesi yerine Perşembe başlamaktır.

Sinem: ameliyat emzirmesini engelledi. Ciddi bir hastalık veya ameliyat söz konusu olduğunda, genelde, annenin emzirmeye devam etmesi fiziksel olarak imkânsızdır. Bu tip durumlarda, Dünya Sağlık Örgütü, başka annelerden anne sütü bağışlamaların’ istemenizi öneriyor. Sinem’in bebeği daha bir aylıkken kendisine ameliyat olması gerektiği ve bebeğinden hastanede geçireceği en az üç gün boyunca uzak kalacağı söylendi. Emzirdiklerini bildiğim yirmi altı anneyi aradım ve aralarından sadece biri sütünü bağışlamayı istedi ve o da sadece 240 mI. idi. İstediğimin altın değil, anne sütü olduğunu unutmayın! Sonuçta, Sinem kendi sütünden epeyce bir miktar sağabildi ama bebeğine hazır mama da verdi ve inanın bana bebek bu yaşananlardan hiç de zarar görmedi.

Değişimi Gerçekleştirmek

Bebekler, ilk üç hafta içinde, memeden biberona, biberondan memeye kolayca geçerler. Ancak beklerseniz, muhtemelen bu daha zor olur. Emzirilen bir bebek başlangıçta biberona ayak direyebilir çünkü ağzının bildiği ve beklediği tek şey insan etidir. Muhtemelen biberonun emziğini ağzında yuvarlayacak ama nasıl emeceğini veya kavrayacağını bilemeyecektir. Bunun tersi de ayni şekilde geçerlidir. Eğer bir bebek annesinin meme uçlarını hissetmeye alışık değilse, onları nasıl kavrayacağını içgüdüsel olarak bilemeyecektir.

Önceden emzirilen bebekler, genelde, gün içinde beslenmeyi reddederek beslenme grevine girerler. Anne eve geldiğinde, uyku öncesinde o son birkaç öğünü telâfi etmek için meme verme niyetindeyken bebeğin başka fikirleri vardır. O küçücük şey kaçırdığı öğünleri telâfi etmek için annesini bütün gece uyutmayacaktır. O gece olduğunu bilmez veya bunu umursamaz; onun enerjiye ihtiyacı vardır.

Ne yapacaksınız?

İki gün süreyle, meme değil de biberon sunmaya devam edin (ya da biberonla beslenen bir bebeği memeye alıştırmaya çalışıyorsanız tam tersi). Bebeklerin her zaman özgün beslenme şekillerine dönmeyi istediklerini unutmayın. Bebeğiniz ister memeye, isterse biberona alışmış olsun, bunu bir kez hafızasına alınca, onu reddetmesi gibi bir şey söz konusu değildir.

Dikkat: Bu zor bir iştir. Bebeğiniz kendisini engellenmiş hissedecek ve çok ağlayacak. Size şunu söylüyor: “Seni şeytan, ağzıma ne sokmaya çalışıyorsun öyle?” Hatta beslenirken nefessiz kalıp öksürebilir bile; bu, özellikle biberona geçerken yaşanır zira kauçuk bir meme ucundan akan sıvı selinin nasıl ayarlanacağını bilemez. Yine akış ayarlı biberonlar bu akış sorununu ortadan kaldırır.