Yaratıcılığın gelişimi, çocukta diğer alanların gelişiminden farklıdır. Çocuğun yaşına göre çalışabilmesi için araç ve gereçler sağlanmalı, onlara moral destek verilmeli ve yaratıcı gücünün gelişmesine yardımcı olunmalıdır. Buna yönelik olarak anne ve babaların çocuğun yaş düzeyine uygun gelişim ve düşünme özelliklerini bilmeleri ve çocuğun yaratıcı davranabilmesi için fırsatlar vermeleri gerekmektedir.
Yaratıcılık, doğuştan gelen bir özelliktir. Ancak bu özelliğin ortaya çıkması için uygun ortam sağlanmalıdır. Çocuğun yaratıcı davranışları daha çok küçükken oyunuyla ortaya çıkar. Çocuğa verilen basit oyuncaklar bu özelliğin uyarılmasını ve geliştirilmesini sağlayabilir. Bu dönemde anne baba ve çocuğun çevresindeki diğer bireyler çocukla basit sözel oyunlar oynayarak, basit şarkı, türkü ve şiirler öğreterek çocuğun öğrenme becerilerini geliştirebilirler. Daha sonraki yaşlarda çocuklar hayali oyunlarla duygu ve düşüncelerini ortaya koyarlar. Bu oyunlar sırasında ilginç fikirlerini anlatabilmesi veya uygulanması için fırsat verilmelidir. Çocuğa masallar ve hikayeler anlatarak düşünce ve duygularının daha da zenginleştirilmesi ve orijinal fikirler üretmeleri sağlanabilir. Çocukların 13. yaş dolaylarında yaratıcı düşünceleri en yüksek durumundadır. Bu yaştan sonra ya aynı şekilde kalır, ya da azalmaya başlar. Bu özelliğin ortaya çıkması, gelişmesi ve olgunlaşması çocuğun maruz kaldığı çevresel etkilere bağlıdır.
Hayallerini geliştirmeyen çocuk, uslu ve sessiz, hayallerini geliştiren çocuk ise yaramaz ve afacandır. Anneyi ve babayı yorar. Çocukların önce uysal ve sessiz sonradan da yaratıcı ve çalışkan olması istenir. Önceleri elleri toprağa değmesin, üzerleri kirlenmesin diye çocuğu dışarı çıkarmak istenmez. Okula giden çocuğun da atılgan, araştırmacı ve başarılı bir öğrenci olması istenir. Yaratıcı gücün etkisi bu noktada ortaya çıkar. Bu gücün, gelişebilmesi için çocuğa fırsatlar verilmelidir.
Yaratıcı düşünüş ve hareketin en önemli özelliği diğerlerinden farklı olmasıdır. Yetişkinler çocuklarının, yaratıcı ve geliştirici olmasını istiyorlarsa çocuklarıyla ilgilenmeli, onlara zaman ayırmalıdırlar. Çocuğun becerilerini geliştirmelerine uygun, daha faydalı bir çevre oluşturmalıdır. Çocuklarıyla birlikte oyuncaklar seçilmelidir. Oyuncak seçiminde şunlara dikkat edilebilir;
Çocuk alacağı oyuncağı, farklı şekillerde nasıl kullanabilir?
Oyuncak alındığında ne kadar süreyle çocuğun ilgisini çekecektir?
Bir oyuncak sosyo-ekonomik düzey ve zihinsel yetenekler açısından, cinsiyet ve yaşa göre herkes tarafından kullanılabilir mi?
Oyuncağın ilgi çekici olup olmadığına, sağlam, özellikle emniyetli olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Çocuğun hayal gücünü geliştiren, yaratıcılığını çoğal tan materyaller şunlardır:
Sanat Materyalleri: Pastel boya, çeşitli boyutta, renkte, kalınlıkta kağıtlar, makas, sulu boya, fırça, yapıştırıcı, kalemler, lastik ıstampa, bantlar, tuz seramiği için fırçalar, kil, kalıplar, plastik bıçak vb.
Bul-Yap Oyunları: Çeşitli sayıda ve büyüklükte bul-yaplar ve benzeri eşleştirme oyunları. Oyuncak çocuğun yaşına ve düzeyine uygun olmalıdır.
Yapı Oyuncakları: Büyük ve küçük legolar, köpükten yapılmış bloklar, çeşitli şekil ve büyüklükte tak-çıkar küpleri, çivi, çekiç ve vida gibi materyaller.
Fen Materyalleri: Kum oyunu için kova, kum, süzgeç, kürek, bardak, sürahi, yumurta, çırpıcı kaşık; su oyunu için sabun köpüğü; bunun dışında genel olarak büyüteç, böcek kafesi, mıknatıs, tohum, yem, küçüktü büyüklü taşlar, saksılar v.b.
Kitaplar, kasetler, radyo, TV, video, çocuğun çağına uygun resimli hikaye kitapları, halk ve klasik müzikler.
Zaman: Filmler ve kısa geziler yepyeni fikirler oluşmasına yardıma olur. Çocuğunuza mutlaka zaman ayırmalısınız. Onunla birlikte oynayıp, birlikte ne yapmak istiyorsa ona eşlik ediniz. Gününüzün belirli bir saatini sizinle birlikte geçirmek, çocuğunuza güven ve güç verecektir.
Drama Materyalleri: Çeşitli giysilerle oyunlar canlandırılabilir. Drama çok önemli bir yaratıcı etkinliktir.
Çocuğun aktivitelerinde yapabileceği işleri yapmasını izlemek, yapamayacağı işler için onları zorlamamak gerekir. Tuz seramiği malzemeleri, tahta takozlar gibi malzemeleri kullanırken cesaretlendirici sözlerle onlara destek olmak mümkündür. Ritimler, yaratıcı zekayı geliştirmeye yardımcı olur. Çocuğun müzik eşliğinde çeşitli hareketler yapması davranışlarında kontrolü Sağlar.
Çocuğun eğitiminde sıralı, belirli kurallar yerine ihtiyaca göre hareket etmelidir. Yaratıcılık adı verilen özellik, zamanla gelişerek yeni ortamlara göre yeni görüş, davranış ve girişimlerle daha nitelikli hale gelir. Çocuğun yaratıcılığı sayesinde bilinenler yeni şekiller alır ve yeni bir şekilde kullanılmaya ve birleştirilmeye başlar.
Öte yandan, çocuğun hayal gücü engeller ve yasaklarla söndürülebilir. Yetişkinler çocukların hayal gücünü, onların anlattıkları hikayeleri dinleyerek ona göre gerçekleştirmelerine yardım etmelidirler. Çocuğa evde, okulda, oyun bahçelerinde, kısaca her ortamda yardımcı ve destek olunmalıdır.
Çocukları yaratıcılığa yönlendirmede, aktif oyun bahçeleri önemli bir rol oynar. Bu bahçelerde çocuk içinden geldiği gibi oyun oynar. Materyalleri değiştirerek, düşünerek yeni oyunlar üretir ve bunları oynamaya başlar. Mevcut oyun bahçelerindeki kaydırak, salıncak, merdiven gibi oyuncaklar bu konuda yeterli değildir. Kum havuzu gibi toprakla oynamaya ve bitki yetiştirmeye yarayan malzemeler de olmalıdır. Çocuk oynadığı oyunlar için hazır olan oyuncakları kendi düşüncesine göre değiştirebilmelidir. Oyun araçları, çocuğun yaratıcılığını ve vücudunu geliştirebilecek şekilde düzenlenmelidir.
Oyun bahçelerinde, oyun oynayabileceği oyun evleri de bulundurulmalıdır.
Bu bahçelerin yanında çocuğun top oynayacağı, paten kayacağı alanlar bulunmalıdır. Bu tür oyun bahçelerinde çocuk çevresini tanır; iş birliği, kendini tanıma, kendine saygı, kendine güven, saldırganlık duyusunun önlenmesi ve problem çözme gibi becerileri gelişir. Çocuğun kendine güven kazanması, problemleri önce yetişkinler yardımı ile daha sonra da kendi kendine çözmesi, yaratıcılık güdüsünün geliştiğini gösterir. Oyun bahçelerinde araba, tırmanılabilecek duvar, heykeller gibi malzemeler bulunmalıdır. Tırmanma, koşma, tutunma, sallanma, kayma gibi faaliyetler çocuğun bedensel gelişimi açısından gereklidir.
Çocuğun yaratıcılık yeteneklerinin gelişimine yönelik olarak resim ve oyun araçlarını istedikleri gibi kullanabilecekleri çeşitli okullar mevcuttur. Bu sayede çocuklar, boş zamanlarında çeşitli uğraşlarla kendisini daha kolay ifade edebilir hale gelebilirler. Tüm bunlar çocuğun yaratıcılık gücünün ortaya çıkmasında ve gelişmesinde önemlidir. Yaratıcı etkinliklere katılan çocukların kendilerini tanıması da kolaylaşacaktır. Bu tür eğitimler sayesinde çocuk ve ergenlerin duygusal, zeka ve kişilik gelişimi uygulanarak kazanılır. Uygun ortamlar sağlayarak, çocukların yeni düşünceler ve hayallerle deneme yapmalarına yardımcı ve destek olunmalıdır.
Çocukların yaratıcı gücü sadece okulda ortaya çıkmaz. Çocuklar fırsat verildiğinde, hayal güçlerini her yerde ve her zaman gösterebilirler. Çocuğun hayal gücünü geliştirmek, onlara bu becerileri oyun içerisinde öğretmek yetişkinlerin görevidir.
Çocuğun merak ettiklerini, içerisinde yaşadığı şehri, ülkeyi ve dünyayı araştırması desteklenmelidir. Çocuklar bu bilgileri ve hayalleri oyunlarında kullanmaya yatkındırlar.
Çocuğun olumlu kişilik kazanması ve olumlu yönde gelişebilmesi için yaratıcı gücünün gelişmesine yardımcı olmak gerekir, özeleştiri becerisi de buna dahildir. Yaratıcı etkinlikler sonunda yaşadıklarını ve denediklerini başkalarına anlatması ‘kendini anlatma’ ve ‘kendini ifade’ becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Bu anlatım biçimleri, çocuğun yaratıcı anlamda geliştiğinin de göstergesidir, Bireyin yaşamı ile çevresiyle ilgili bilinçlenmesi, neler yaşadığını yargılayabilmesini ve kendi becerilerini tanıyarak gelişmesini sağlar. Çocuğun alışılagelmemiş düşünce tarzı, merakı, atılganlığı, özgürlük arayışı gibi güdüleri öğretmenlerinin de yardımı ile desteklenmelidir.
Çocukların ve ergenlerin yaratıcı gücü zeka, kişilik, duygu gelişimi gibi Özelliklerinin de gelişimini sağlar. Uygulamalar ve çeşitli faaliyetler aracılığıyla yeni alışkanlıklar ve beceriler kazanan çocuklarda yeni yetenek, beceri ve ilgilerin ortaya çıkması ve yönlendirilmesi sağlanabilir. Yaratıcılık gücünün gelişimi çocuklarla yetişkinlerin bir arada yaşamları esnasında ailede ve okulda gerçekleşir. Çocuğun düşüncelerinde ve oyunlarında farklı bir bakış açısı gözlemlenmeye başlamışsa bu güç ortaya çıkmıştır denilir.
