“Nörolojik risk”, merkezi sinir sistemindeki rahatsızlıktan ötürü yeni doğanın yaşamının tehlikede olması demektir.
Bu durumda, kimi zaman hafif, kimi zaman daha ağır merkezi sinir sistemi bozukluğu belirtileri görülür; bunları bir süre sonra, bazen pek hafif, bazen kalıcı bozukluklar izler. Nörolojik normalliğin değerlendirilebilmesi için çeşitli yöntemlere başvurulur. Nörolojik muayene tüm sistemlerin muayenesi ile tamamlanmalıdır; çünkü merkezi sinir sisteminin bozukluğu çoğunlukla öteki sistemlerdeki bozukluklarla sıkı sıkıya bağlantılıdır. Bu durum, özellikle yeni doğan ya da eksik doğum kilolu olan çocuklar için geçerlidir.
Çeşitli incelemeler (kafatası filmleri, elektroansefalogram ve yakın zamanlarda uygulanmaya başlanan bilgisayarlı beyin tomografisi) ve laboratuarda yapılan kan ve özellikle beyin omurilik sıvısı tahlilleri, çoğu zaman tanı konulması için yeterli olur. Ancak, adı geçen yöntemler henüz durumu tümüyle aydınlatmaya yeterli görülmemektedir. Merkezi sinir sistemi bozukluklarının çocuğun davranışları, hareketleri ve ruhsal durumu açısından ne gibi etkileri olacağını önceden kestirmek çok güçtür. Çocuğun geleceğinin ne olacağını kestirmek çoğu zaman çetin bir iştir, ana babanın “Yavrum büyüdüğünde normal olacak mı?” sorusu hekimler için genellikle yanıtlanması çok zor bir sorudur.
Yenidoğanın nörolojik sorunları teşhisinde yeni teknikler
Geleneksel tekniklerin (örneğin, kasların gücünü, reflekslerinin bulunup bulunmadığını, dürtülere yanıtlarını vb. araştıran uygulamalar) yanı sıra bebeğin “davranışını” inceleyen yeni yöntemler geliştirilmiştir. Sözgelimi, bebeğin değişik koşullara kendini uyarlama yetisi, hareketlerinin türü ve sayısı, uyku uyanıklık temposu, ağlama biçimi, emme ve elini ağzına götürme yeteneği, kendisine seslenildiğinde ya da okşanınca verdiği tepkileri ölçmeye yarayan yöntemler…
Bütün bu incelemelerden sonra bile, çocuğun geleceği konusunda ancak kabataslak fikirler ileri sürülebilir; bunun bir nedeni de, beyninin olgunlaşması için çok uzun bir zaman süresi gerekmesidir.
Bu yüzden, doğumda konulan tanının daha sonraki muayeneler ile yeniden değerlendirilmesi, geçen zaman süresi içinde çocuğun hareket ve zihin yeteneklerinin gelişmesinin izlenmesi gereklidir; böylelikle gelişim sırasında uygulanacak tedavi saptanır, ana babaya yararlı öğütler verilebilir.
Şunu hiç akıldan çıkarmamalıyız: Merkezi sinir sisteminin çalışması son derece karmaşıktır ve birbirinden ayrılması güç sayısız etmene bağlıdır.