Çocuklarda Öfke Nöbetleri

Nasıl Kontrol Edebilirim?

Öfke nöbetleri, çocuklarımızın normal gelişme sürecinin bir bölümüdür. Bunu bilmek, ailelerin bu konuda daha sağlıklı bir yaklaşım göstermesini sağlar. Öfke nöbetlerinde en önemli davranış, sorunu çocuk açısından görmektir. Çocuk, herhangi bir fiziksel ya da duygusal durum değişikliğinde veya herhangi bir neden olmaksızın öfke davranışları gösterebilir. Bazen kontrolü zor, ailelerin baş edemeyeceği bir durum ortaya çıkabilir. Bu durumlarda yardım istemekte gecikmeyin. Anne ve babalar da farklı yöntemler denemek, bazı görüşler almak ve rahatlamak ihtiyacı duyabilirler.

Bu dönemlere gelinmeden önce çocuğunuzu hazırlamanızın çok yararı olacaktır. Her ne olursa olsun destekleyici yaklaşımı elden bırak-mayın. Çocuğunuzun yaptığı olumlu davranışları sık sık övün; doğru seçim yaptığında, sözünüzü dinlediğinde, mutlaka pozitif olarak destekleyin; mutlu olduğunuzu belli edin. Sadece gülümseyerek değil hatta dokunarak, öperek bu duygunuzu paylaşın.

Çocuğunuza karşı tutarlı olun. Onların bu konuda anlama kapasitesinin çok fazla olduğunu bilmelisiniz. Bir süre zaman kazanmak için bile olsa yalan söylemek ya da taleplerini geçiştirmek için tutmayacağınız sözler vermek ileride karşınıza çıkacaktır. Çocuklarınıza mutlaka sınır koyun, bu sınırların zorla olmamasına, ortaklaşa, anlaşılır ve kabul edilebilir olmasına dikkat edin. Zaman zaman sizin kontrolünüzde hafif esnemeler yapılmasına izin verin. Yatak saatlerine ya da öğlen uyku saatlerine standart getirmeye çalışın.

Çocuklarınız kullanabildiği kelimelerin yetmediği ve derdini anlatamadığı durumlarda öfke nöbetleri geçirebilir. Buna çare olarak ona temel bazı ihtiyaçlarını işaretle anlatmayı öğretebilirsiniz.

Öfke nöbetlerinin esiri olmamak için, kontrolü kaybetmemeniz önem taşır. Şiddet asla kabul edilen bir yöntem değildir. Şiddetin, ileride psikolojik sorunlar yaratabileceğini unutmayın.

Çocuk ağlarken ya da öfke nöbeti geçirirken onunla konuşmaya çalışmanın bir faydası yoktur. Sevecen bir ses tonuyla “ağlarken seni anlayamıyorum” demek ve bu yaklaşımı her zaman sergilemek nöbetlerin süresini kısaltmaya yarayabilir.

Öfke nöbetlerinin işe yaradığını, bu şekilde istediklerini elde ettiğini düşünen çocukların, daha sık, daha uzun ve daha şiddetli öfke nöbetleri geçireceğini bilin. Siz kontrolü kaybederseniz, çocuğunuz alacaktır. Oysa eğitici sizsiniz, kontrollü olmak ve kontrollü davranmayı öğretmek sizin en önemli sorumluluklarınızdan biridir.

Hangi Yöntemlerle Önlem Alınabilir?

Bazı basit önlemlerle kontrolü elde tutabilirsiniz. Eğer açlık, uykusuzluk gibi fiziksel gereksinmeler varsa, bunları öfke nöbetlerini tetiklemeyecek şekilde kontrol edin. Zaman kazanmak gerekiyorsa çocuğun dikkatini başka bir yöne çekmeye çalışın.

Çocuklarınıza seçme şansı tanımalısınız ama seçenekleri sunan siz olmalısınız. Sosyal aktiviteye yönlendirirken seçenekleri siz sunun. (Resim mi çizelim, kitap mı okuyalım, şarkı mı söyleyelim hangisini istersin gibi.) Bırakın o da bunların arasından kendi istediğini yapsın. Çocuğun otoritesini yönlendirin.

Ona öfke davranışlarıyla ilginizi çekemeyeceğini ama konuşabileceğinizi sürekli anlatın. Bu durumlarda onun yanından uzaklaşabilir başka bir odaya geçebilirsiniz ya da o ağlamak istiyorsa başka bir odaya gitmesi için yönlendirebilirsiniz. Kalabalık içinde de bu tutumu sürdürmek en iyisidir. Herkes size anlayış gösterecektir. Ama çocuğunuz üzerinde yeterli kontrol sağlayamadığınızda; kendine ya da başkalarına zarar verme ihtimali oluştuğunda ortamdan uzaklaşmak ve evde çocuğunuza bu durumu açıklamak en akılcı yöntemdir.

Zaman zaman kendinize nefes alacak alanlar yaratın. Bu molalar çocuğunuz için de iyi olacaktır. Doktorunuzdan bunu nasıl planlayacağınız konusunda yardım alın. Molalar sırasında çocuğunuzla ilgilenmiyor görünün, sizin yanınıza geldiğinde şu anda mola zamanında olduğunu hatırlatın. Tekrarlama gerekiyorsa yapın. Mola süresini doktorunuzla tartışın.

Bu konu çocuk bakımıında en önemli konulardan biridir. Anne babaların görevi çocuğa sağlayacakları fiziksel adamla, verecekleri sevgi ve bakımla sınırlı kalmamalıdır.

Çocuklarınızın sosyal eğitimi; sağlık kontrolleri, aşıları, büyüme izlemleri kadar önemli bir konudur. İlköğretim çağında ayakkabısı ebeveynleri tarafından bağlanan; tuvalete gittiğinde temizliği, hatta ev ödevleri bile ebeveynler tarafından yapılan çocukların sayısı az değildir. Çocukların her isteğine boyun eğen bir yaklaşım, her şeyinin tamam olduğu sanılan bir ortam yaratılması; sosyal yeterlilikleri az, beklentileri ise çok fazla olan bir çocuğun yetişmesine neden olurken iç dünyasında kırılganlığa son derece yatkın bireyler gelişmesiyle sonuçlanır. Tamamen anne ve baba kanatları altında büyüyen çocuklar yalnız kaldıklarında, kötü alışkanlıklarla karşılaşabilecekler, farklı yollarla kötü ortamlara yönelebilecekler ve kendilerini koruyamayabileceklerdir.

Sigara içmeyen, kitap okuyan, emniyet kemerini sürekli kullanarak örnek olan bir anne ve baba, çocuk ve eğitimi için çok önemlidir.