Piaget’in Çocuk Gelişimindeki Düşünceleri

1.Çocuk parça parça algıların birleşimiyle nesne kavramını oluşturur. Başkalarının imgesinden ayrı olarak kendi benini benimsediği (doğumdan 2 yaşına dek uzanan) bir duyu-motor dönemidir. Ayrıca bebek kendini çevrenin aktif bir eleman’ olarak algılamaya başlar. Çevresinde değişiklik üretebileceğini öğrenir. (Alıp çıngırağı sallar, üzerindekilerin düşeceğini bilse de masa örtüsünü çeker).

Bu dönem içinde bebek ayrıca kendi göremese de cisimlerin halen var olabildiklerini zaman içerisinde öğrenir.

2.Ben merkezli ve insan biçimli temelde bir düşünüşün (Anne bak ay peşimden geliyor!) baskın olduğu (2 yaşından 4 yaşına kadar) bir hazırlık dönemi.

3.Sezgisel dönem: Akıl yürütmenin değil de düşünsel kavrayışın dönemidir (4 yaşından 7 yaşına dek). Çocuk düşüncesiyle açık bir şekilde tasarlayamadığı eylemleri gerçekleştirir. Örneğin bir sıvıyı farklı şekillerdeki kaplara boşaltmak gibi. (Hacmin şekille birlikte değiştiğini sanır)

4.Somut işlemler aşaması: Bir takım kavramlar (dizi, sınıf, sayı, nedensellik) kazanmış olmasına karşılık düşünmenin somuta bağlı kalmış olduğu dönemdir. (7 yaşından 11 yaşına dek)

5.Biçimsel işlemler dönemi: Düşünme soyutta işler. Varsayımlar oluşturur, onları dener (N. Sillamy) (11-14 yaş arasındaki ergenlik döneminde kendini gösterir).

6 – 9 Aylık Bebek

Beşikteki yeni doğmuş bir bebek çevresindeki dünyayı sadece ışık ve gürültü farklılıklarıyla algılar. Sonra nesneleri ve sesleri daha belirgin şekilde işitmeye başlar. Başını o yöne doğru çevirir. Çocuk 8. ayından itibaren konuşmaya başlayabilir.

Altı ile dokuz ay arasında ise bebek çevresindeki nesnelerin ve kişilerin kapladığı uzayı, azlığı ve çokluğu değerlendirebilecek duruma gelir. Örneğin, sağ tarafta tek insan sol tarafta çok insan varken emekleyen bebek çok kişinin olduğu tarafa doğru gider. Dünya ile ilişki kurmaya, yavaş yavaş çağrışım yapmaya başlar. Farklılıkları ya da benzerlikleri algılamayı öğrenir. Tanışık olduğu varlıkların sayısını, yapısını ya da nesnelerin bir bölümünü tasarlar. Bu yaşta genel olarak önce birbirinden ayrılmış bazı benzer nesnelerin tümünü tek bir öbek haline getirebilir. Tanıdık kümelerden eksilen nesneyi fark eder. Ama bir parça nesnenin özelliklerini yalın olarak duyumlarsa da, algılanan sayıyı soyut bir biçimde düşünemez.

Sayılardan bir ya da ikisini göstermek için elini kullanmak bu yaşlardaki çocuğun aklına bile gelmeyecektir.

9 – 18 Aylık Bebek

Bebek, dokuz ile on sekiz ay arasında gittikçe ilerleyen bir biçimde bir, iki ve ikiden fazla nesne arasında bir ayırım yapabilmeye başlar. Az sayıda varlıktan ya da nesneden oluşmuş iki grubun birbirinden farkını bir bakışta görmeyi öğrenir. Fakat sayısal yetenekleri henüz oldukça dar sınırlar içindedir. Sayılarla o sayıların tam olarak sayısı olduğu topluluklar arasındaki farkı bulamaz. Şöyle ki, çocuk doğal, tam sayıların oluş biçimleri (2=1+1, 3=2+1, 4=3+1…) kavramak için yeterli gelişme derecesine ulaşamadıkça sayılar onun için hiçbir zaman oynadığı nesnelerin yapısından ayrılmayan küme sayılardan başka bir şey olmayacaktır. Onları sadece yan yana getirme düşüncesiyle (örneğin birer birer sıralanmış nesnelerden oluşan iki farklı öbeğin bulunuşuyla) tanımlayacaktır.

Bu dikkat çekici olguyu gözleme fırsatını, kendi çocuklarımda birkaç kez ben de buldum. Çocuk konuşmayı ve rakamları seslendirmeyi öğrenir öğrenmez başlangıçta genel olarak üç sayısını unutur. Sayı sayarken üçü unutup bir, iki ve dört diye sayar. Sağduyusu birden dörde kadar somut nicelikleri görsel olarak tanımlar. Ancak soyut sayılar, başka bir deyişle sayı kavramı hakkında en düşük bilgi aşamasındadır. Bu yaştaki çocuklar etraflarında gördükleri nesneleri birlik, ikilik ve çokluk şeklinde sınıflandırır; bunun haricinde bir sayı kavramına sahip değildirler. Bu durum ilk insanların sayma, saymayı öğrenme biçimine de benzer. Çocuklar öğretildikleri takdirde, sayı saymayı çok erken yaşlarda öğrenebilirler. Ancak bu yaşlarda soyut sayı kavramlarının yalnızca adlarını bilirler. Bu sayıların birbirleri ile ilişkisi hakkında bilgileri yoktur. Piaget’ye göre bu dönem üç ile dört yaş arasıdır.

Eğitimciler bu dönemi Çocuğun hesap öncesi düşünsel dönemi olarak adlandırırlar. Çocuk önce, özellikle parmaklarına dayanarak, ona kadar saymayı öğrenir. Sonra da sayı soyutlamalarına ulaştığı ölçüde hızla sayı dizisini sırasıyla giderek ve artan biçimde uzatarak sayı saymayı öğrenecektir. Sayılar ve aralarındaki ilişki ile ilgili bilgileri çocuk bu ilk bilgilerine dayanarak ve buna yenilerini ekleyerek edinir. Böylece gerçek bir soyut hesap öğrenimine giden yol açılmış olur.